Praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów

Jakie są praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów?

    Coraz częściej konsumenci narażeni są na stosowanie przez niektórych przedsiębiorców działań zmierzających do rażącego naruszania ich zbiorowych interesów, co naraża ich na ponoszenie wymiernych strat finansowych oraz szkodzi naturalnej konkurencji rynkowej.

Jakie rodzaje praktyk mogą zostać uznane za naruszające zbiorowe interesy konsumentów oraz czym kierować się przy identyfikacji działań tego rodzaju, opisuje niniejszy artykuł.

Czym są praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów?

     Kwestie związane z praktykami naruszającymi zbiorowe interesy konsumentów uregulowane są w ustawie z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (j.t. Dz. U. z 2021 r., poz. 275), przy czym stwierdza ona wprost, iż są one całkowicie zakazane (art. 24 ust. 1 ustawy).

    Zgodnie z w/w aktem prawnym - przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy, w szczególności:

1) naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji,

2) nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji,

3) proponowanie konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom tych konsumentów ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech tych konsumentów lub proponowanie nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru.

     Podkreślić trzeba, iż praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorców wobec konsumentów jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu, w szczególności praktykę agresywną lub wprowadzającą w błąd, a także stosowanie sprzecznego z prawem kodeksu dobrych praktyk (art. 4 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym - j.t. Dz. U. z 2017 r., poz. 2070).

     Z kolei, praktykę rynkową uznaje się za działanie wprowadzające w błąd, jeżeli działanie to w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął (art. 5 ust. 1 w/w ustawy).

   Istnieje też pojęcie zaniechania wprowadzającego w błąd, jeżeli pomija istotne informacje potrzebne przeciętnemu konsumentowi do podjęcia decyzji dotyczącej umowy i tym samym powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął (art. 6 ust. 1 w/w ustawy).

     Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 kwietnia 2008 r. (III SK 27/07, OSNP 2009/13-14/188, tak samo Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 9 maja 2017 r. - VI ACa 1759/14, LEX nr 2333176), wskazał, że „Praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów jest takie zachowanie przedsiębiorcy, które jest podejmowane w warunkach wskazujących na powtarzalność zachowania w stosunku do indywidualnych konsumentów wchodzących w skład grupy, do której adresowane są zachowania przedsiębiorcy, w taki sposób, że potencjalnie ofiarą takiego zachowania może być każdy konsument będący klientem lub potencjalnym klientem przedsiębiorcy. Przedsiębiorcy nie mogą udzielać mylnych informacji, bądź manipulować konsumentami tak, aby działając w zaufaniu do profesjonalisty, korzystali z przysługujących im na podstawie umowy uprawnień w sposób niekorzystny dla ich interesów, lecz korzystny dla profesjonalisty”.

     Z kolei Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w decyzji z dnia 31 marca 2010 r. (RWR-6/2010) stwierdził, iż „Dla stwierdzenia naruszenia zbiorowych interesów konsumentów istotne jest ustalenie, że konkretne działanie przedsiębiorcy nie ma ściśle określonego adresata, lecz jest kierowane do nieoznaczonego z góry kręgu podmiotów. Oznacza to, że nie ilość faktycznych, potwierdzonych naruszeń, ale przede wszystkim ich charakter, a w związku z tym możliwość (chociażby tylko potencjalna) wywołania negatywnych skutków wobec określonej zbiorowości przesądza o naruszeniu zbiorowego interesu. Naruszenie zbiorowego interesu konsumentów powiązane jest z naruszaniem interesów gospodarczych konsumentów. Pod tym pojęciem należy rozumieć zarówno naruszenie interesów stricte ekonomicznych (o wymiarze majątkowym), jak również prawo konsumentów do uczestniczenia w przejrzystych i niezakłóconych przez przedsiębiorcę warunkach rynkowych, zapewniających konsumentom dokonywanie transakcji handlowych z przedsiębiorcami przy całkowitym zrozumieniu rzeczywistego sensu ekonomicznego i prawnego warunków dokonywanych czynności na etapie przedkontraktowym oraz w czasie wykonywania umowy, czego urzeczywistnieniem jest m.in. abstrakcyjnie pojmowane prawo do rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji w komunikacji pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem”.

W razie pytań lub problemów związanych z podejmowaniem działalności gospodarczej zapraszamy do kontaktu:

antoni.koprowski@kancelaria-kgg.pl , nr tel. 502 031 149 

adw. Antoni Koprowski Kancelaria Adwokacka

na zlecenie i pod kierunkiem adw. Antoniego Koprowskiego

artykuł  opracował

r.pr. Michał Szczerbiak Bd-741