Zakaz nadużywania pozycji dominującej

Zakaz nadużywania pozycji dominującej stanowi jedną z form podejmowanej przez państwo w interesie publicznym ochrony konkurencji oraz zabezpieczenia interesów przedsiębiorców i konsumentów.

Jakie są zasady zakazu nadużywania pozycji dominującej oraz na czym on polega, opisuje niniejszy artykuł.

Podmioty objęte zakazem nadużywania pozycji dominującej

Kwestie związane z zakazem nadużywania pozycji dominującej reguluje ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (j.t. Dz. U. z 2021 r., poz. 275).

Zgodnie z jej art. 9 ust. 1 - zakazane jest nadużywanie pozycji dominującej na rynku właściwym przez jednego lub kilku przedsiębiorców.

Pojęcie „przedsiębiorców”, jako podmiotów przedmiotowego zakazu, jest bardzo szerokie i obejmuje:

1) osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym przepisy prawa przyznają zdolność prawną, jak również wspólnicy spółki cywilnej, wykonujące działalność gospodarczą (art. 4 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców - j.t. Dz. U. z 2021 r., poz. 162),

2) w/w podmioty organizujące lub świadczące usługi o charakterze użyteczności publicznej,

które nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu wskazanej ustawy,

3) osoby fizyczne wykonujące zawód we własnym imieniu i na własny rachunek lub prowadzące działalność w ramach wykonywania takiego zawodu,

4) osoby fizyczne, która posiadają kontrolę nad co najmniej jednym przedsiębiorcą, choćby nie prowadziła działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo przedsiębiorców, jeżeli podejmuje dalsze działania podlegające procedurze kontroli koncentracji,

5) związki przedsiębiorców, a więc izby, zrzeszenia i inne organizacje zrzeszające przedsiębiorców, jak również związki tych organizacji (art. 4 pkt 1 oraz pkt 2 ustawy Prawo przedsiębiorców).

Czym jest pozycja dominująca?

Poprzez pozycję dominującą, rozumie się pozycję przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów. Istnieje domniemanie prawne, że przedsiębiorca ma pozycję dominującą, jeżeli jego udział w rynku właściwym przekracza 40% (art. 4 pkt 10 ustawy Prawo przedsiębiorców).

Określenie „rynek właściwy” oznacza rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie, cenę oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2006 r. (III SK 13/06, OSNP 2007 nr 17-18, poz. 265) „Rynek właściwy to zatem rynek towarów, które mają służyć zaspokojeniu tych samych potrzeb nabywców”. Z kolei „Substytutami są towary, które - zdaniem ich nabywcy - są dosyć dowolnie (prosto) zastępowalne, wymienialne (wzajemnie wymienne” (wyrok Sądu Antymonopolowego z 26 października 1994 r., XVII Amr 24/94, Wokanda 1995 nr 8).

Na czym polega nadużywanie pozycji dominującej?

Nadużywanie pozycji dominującej polega w szczególności na:

1) bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen, w tym cen nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich, odległych terminów płatności lub innych warunków zakupu albo sprzedaży towarów,

2) ograniczeniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów,

3) stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji,

4) uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy,

5) przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji,

6) narzucaniu przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów, przynoszących mu nieuzasadnione korzyści,

7) podziale rynku według kryteriów terytorialnych, asortymentowych lub podmiotowych (art. 9 ust. 2 ustawy Prawo przedsiębiorców).

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 19 sierpnia 2009 r. (III SK 5/09) „Nadużyciem pozycji dominującej o charakterze antykonkurencyjnym jest takie zachowanie przedsiębiorcy posiadającego pozycję dominującą, które - będąc obiektywne sprzeczne z wzorcami normalnej konkurencji - może wpływać na strukturę rynku pozycji dominującej lub innego rynku i przybiera postać stosowania środków niemających związku z konkurencją merytoryczną o nabywców”.

Oczywiście naczelną zasadą jest, że czynności prawne będące przejawem nadużywania pozycji dominującej są w całości lub w odpowiedniej części nieważne.

W przypadku stwierdzenia przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów naruszenia przez przedsiębiorcę zakazu nadużywania pozycji dominującej, wydaje on decyzję o uznaniu takiej praktyki za ograniczającą konkurencję, w której nakazuje zaniechanie stosowania praktyki naruszającej te zakazy (art. 10 ustawy Prawo przedsiębiorców).

W razie pytań lub problemów związanych z podejmowaniem działalności gospodarczej zapraszamy do kontaktu:

antoni.koprowski@kancelaria-kgg.pl , nr tel. 502 031 149  adw. Antoni Koprowski Kancelaria Adwokacka

na zlecenie i pod kierunkiem adw. Antoniego Koprowskiego

artykuł  opracował

r.pr. Michał Szczerbiak Bd-741