RA Antoni Koprowski Anwaltskanzlei in Gdańsk

Apelacja
Apelacja to środek kontroli orzeczeń sądu pierwszej instancji wydawanych w sprawach cywilnych i karnych. Skutkiem złożenia apelacji w terminie jest wszczęcie postępowania kontrolnego w kwestii prawidłowości orzeczania sądu pierszej instancji. Rozpoznający sprawę sąd odwoławczy może zmienić lub utrzymać w mocy zaskarżane orzeczenie lub też przekazać sprawę do ponownego rozpoznania.

budowla – każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, lotnisko, droga, linia kolejowa, most, tunel, sieć techniczna, estakada, wolno stojący maszt antenowy, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, składowiska odpadów, oczyszczalnie ścieków, naziemne i podziemne przejścia dla pieszych, pomniki, cmentarze, części budowlane urządzeń technicznych, fundamenty pod maszyny i urządzenia jako odrębne części przedmiotów składających się na całość użytkową.

Dobra i zła wiara

Przekonanie danego podmiotu usprawiedliwione okolicznościami, iż działanie przez niego podjęte bądź też zaniechanie danego działania jest zgodne, bądź też niezgodne z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary. Ciężar udowodnienia faktu obalającego domniemanie dobrej wiary spoczywa na osobie, która z braku dobrej wiary wywodzi skutki prawne.
Dozór policji
Dozór policji to środek zapobiegawczy o wolnościowym charakterze, stosowany przez prokuratora na etapie postępowania przygotowawczego, zaś na etapie postępowania sądowego przez sąd rozpoznający sprawę. Prokurator lub sąd nakładają na oskarżonego oddanego pod dozór policji obowiązki, które zazwyczaj polegają na konieczności stawiennictwa we właściwej ze względu na miejsce zamieszkania oskarżonego jednostce policji w określonych odstępach czasu. Ponadto, na oddanego pod dozór może zostać nałożony m.in. zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu lub kontaktowania się z pokrzywdzonym i innymi osobami. Istotne jest iż system policyjny odnotowuje stawiennictwo raz w konkretnym miesiącu , bez znaczenia jest, zaś czy te stawiennictwa następują dzień po dniu jednakże w różnych miesiącach, czy też w dokładnych miesięcznych odstępach czasu od każego stawiennictwa.

Droga konieczna

W przypadku, gdy nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości innych budynków, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia w zamian za wynagrodzenie służebności drogi koniecznej.

Dzierżawa

Umowa przez którą właściciel rzeczy (wydzierżawiający) zobowiązuje się oddać rzecz do użytkowania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Czynsz może być pieniężny, bądź też w świadczeniach innego rodzaju, np. w ułamkowej części pożytków. Bez zgody wydzierżawiającego dzierżawca nie może oddać przedmiotu dzierżawy osobie trzeciej do bezpłatnego używania ani poddzierżawy.
Kodeks cywilny
Kodeks cywilny (skrót k.c.) to zbiór regulacji określający stosunki cywilno-prawne pomiędzy osobami fizycznymi a także osobami prawnymi. Kodeks cywilny określa podstawowe normy z zakresu prawa cywilnego. Polski kodeks cywilny posiada zhierarchizowaną strukturę. Został on podzielony na cztery księgi: Księgę I - Część ogólną (art. 1-125 k.c.), Księgę II – Własność i inne prawa rzeczowe (art. 126-352 k.c.), Księgę III – Zobowiązania (art. 353-921 k.c.) oraz Księgę IV – Spadki (art. 922-1088 k.c.).
Kodeks cywilny został uchwalony dnia 23 kwietnia 1964 roku. Wszedł w życie z dniem 1 stycznia 1965 roku, z wyjątkiem artykułów 160–167, 178, 213–219 i 1058–1088, które weszły w życie z dniem ogłoszenia, czyli 18 maja 1964 roku. Kodeks cywilnu opublikowano w Dzienniku Ustaw nr 16, poz. 93 z 1964 roku.

Gospodarstwo rolne

Grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami, inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Hipoteka

Forma zabezpieczenia wierzytelności, polegająca na ustanowieniu rzeczowego prawa na nieruchomości dłużnika. Hipoteka nie może istnieć bez wierzytelności, którą zabezpiecza. Przedmiotem hipoteki może być tylko indywidualnie oznaczona nieruchomość. Ustanowienie hipoteki następuje w formie aktu notarialnego oraz wpisu do księgi wieczystej nieruchomości. Hipoteka wygasa jeżeli dłużnik spłaci swoją wierzytelność, bądź też wygaśnie ona z innego powodu. Funkcją hipoteki jest zabezpieczenie wierzytelności pieniężnych przez obciążenie nieruchomości lub jej ułamkowej części stanowiącej udział współwłaściciela z takim skutkiem, iż wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z obciążonej nieruchomości bez względu na to, kto jest aktualnie właścicielem i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości.

Immisja

Działanie właściciela nieruchomości, które wpływa na korzystanie z nieruchomości sąsiedniej. Immisje zakłócające korzystanie z nieruchomości sąsiedniej ponad przeciętną miarę są zakazane. Można wyróżnić immisje bezpośrednie – takie które oddziałują wprost na nieruchomość sąsiadującą, bądź też immisje pośrednie – takie które oddziałują pośrednio np. przez wykonywanie pewnych czynności na własnej nieruchomości. Istnieją immisje materialne, takie które mogą zostać zmierzone wartościami fizycznymi np. poziom zanieczyszczeń, hałasu, oraz immisje niematerialne, których pomiar jest niemożliwy.księgi wieczyste- rejestry urzędowe ujawniające ogół praw rzeczowych na nieruchomościach, prowadzone przez sądy rejonowe, wydziały ksiąg wieczystych. Istnieje domniemanie, iż prawo ujawnione w księdze wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym. Księga wieczysta zawiera cztery działy: pierwszy obejmuje oznaczenie nieruchomości oraz wpisy praw związanych z jej własnością, drugi zawiera wpisy dotyczące własności i użytkowania wieczystego. trzeci obejmuje wpisy dotyczące ograniczonych praw rzeczowych, z wyjątkiem hipotek, a także wpisy ograniczeń w rozporządzaniu nieruchomością lub użytkowaniem wieczystym oraz wpisy praw i roszczeń, z wyjątkiem roszczeń dotyczących hipotek, w dziale czwartym znajdują się wpisy dotyczące hipotek.

nieruchomość – część powierzchni ziemskiej stanowiąca odrębny przedmiot własności, zabudowana bądź też niezabudowana, z budowlami oraz urządzeniami trwale związanymi z gruntem. Nieruchomościami są też budynki bądź też ich części np. lokale oraz inne budowle i urządzenia, jeżeli na podstawie przepisów szczególnych stanowią one odrębny przedmiot własności. Wyróżnia się trzy rodzaje nieruchomości: nieruchomości gruntowe (zabudowane i niezabudowane), nieruchomości budynkowe oraz nieruchomości lokalowe.

Oskarżony
Za oskarżonego uważa się osobę, przeciwko której prokurator wniósł akt oskarżenia do sądu, jak również osobę, co do której prokurator złożył do sądu wniosek o warunkowe umorzenie postępowania.
Oskarżony posiada szereg praw, wśród których warto wyróżnić: prawo do składania wyjaśnień, prawo do odmowy składania wyjaśnień, prawo do odmowy odpowiedzi na pytania, prawo do skorzystania z pomocy obrońcy, prawo do zapoznania się z aktami oraz wykonania fotokopii, prawo do wnoszenia wniosków dowodowych oraz prawo do odwołania się od niekorzystnego wyroku.
Oskarżony posiada również obowiązki. Przykładowo, oskarżony, który pozostaje na wolności obowiązany jest stawić się na każde wezwanie w toku postępowania karnego oraz musi zawiadamiać o każdej zmianie swojego miejsca zamieszkania lub pobytu.
W przypadku, gdy oskarżony nie będzie się stosował do nałożonych na niego obowiązków lub będzie bezprawnie utrudniał postępowanie, sąd może nawet zastosować względem niego tymczasowe aresztowanie. W niektórych wypadkach zaniechanie stawiennictwa przez oskarżpnego może skutkować wydaniem wyroku zaocznego.

Oskarżyciel posiłkowy
Oskarżyciel posiłkowy to pokrzywdzony działający jako strona w postępowaniu sądowym obok oskarżyciela publicznego (prokuratora). Zamiar występowania w charakterze oskarżyciela posiłkowego należy zgłosić na rozprawie do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego (przed odczytaniem aktu oskarżenia).
Oskarżyciel posiłkowy ma prawo do czynnego uczestnictwa w rozprawie i zajmuje miejsce na sali rozpraw obok prokuratora Może wypowiadać się, zadawać pytania świadkom i oskarżonemu, zgłaszać wnioski dowodowe oraz zaskarżyć niekorzystny dla siebie wyrok. Uprawnienia te nie przysługują pokrzywdzonemu, który nie złożył oświadczenia o działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego, w takim wypadku pokrzywdzony zajmuje miejsce w części przeznaczonej dla publiczności.
Oskarżyciel posiłkowy może korzystać z pomocy pełnomocnika w osobie adwokata lub radcy prawnego, wtedy pełnnomocnik zjawia wraz z oskarżycielem posikowym lub też zamiast niego.
Podejrzany
Podejrzanym jest osoba, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo postawiono jej zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego w trakcie prowadzonego postępowania przygotowawczego. Postanowienie o przedstawieniu zarzutów wydaje prokurator w sytuacji, gdy dojdzie do przekonania, iż określona osoba popełniła przestępstwo. W postanowieniu tym określony zostaje czyn zabroniony, o którego popełnienie podejrzany jest podejrzewany oraz podaje się kwalifikację prawną czynu. Podejrzanemu przysługują te same prawa i obowiązki co oskarżonemu, w szczególności prawo do odmowy składania wyjaśnień i odpowiedzi na pytania, oraz prawo do zapoznania się z aktami sprawy. Dopiero po postawieniu zarzutów można wobec podejrzanego stosować środki zapobiegawcze, w tym tymczasowe aresztowanie, poręczenie czy zakaz opuszczania kraju.

Postępowanie uproszczone
W postępowaniu uproszczonym są rozpoznawane sprawy, w których było prowadzone dochodzenie (w sprawach dotyczących w większości przestępstw zagrożonych karą pozbawienia wolności do lat 5). W trybie uproszczonym sąd orzeka jednoosobowo, a obecność prokuratora nie jest obowiązkowa. W braku obecności oskarżonego Sąd może wydać wyrok zaoczny.
Postępowanie zwyczajne
Postępowanie zwyczajne to podstawowy tryb rozpoznawania spraw karnych przez sądy. Skład sądu co do zasady jest jednoosobowy. Jedynie w sprawach dotyczących zbrodni sąd orzeka w składzie jednego sędziego i dwóch ławników, a w sprawach o przestępstwa, za które przewiduje się karę dożywotniego pozbawienia wolności – w składzie dwóch sędziów i trzech ławników. Obecność prokuratora na rozprawie jest obowiązkowa.
Powód cywilny
Powód cywilny to pokrzywdzony, który do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego (przed odczytaniem aktu oskarżenia) wytoczył przeciwko oskarżonemu powództwo cywilne, w celu dochodzenia roszczeń majątkowych wynikających bezpośrednio z popełnienia przestępstwa.
Powództwo cywilne w postępowaniu karnym stanowi duże ułatwienie dla pokrzywdzonego w dochodzeniu przez niego swoich praw, gdyż nie ma potrzeby wytaczania odrębnej sprawy przed sądem cywilnym.
Przeszukanie
Przeszukanie to czynność procesowa podejmowana przez sąd, prokuratora lub policję w celu wykrycia lub zatrzymania osoby podejrzanej, a także w celu znalezienia dowodów przestępstwa lub przedmiotów podlegających zatrzymaniu. Policja przed dokonaniem przeszukania ma obowiązek okazać postanowienie sądu lub prokuratora. W przypadkach nagłych, wystarczające jest okazanie nakazu kierownika jednostki policji lub legitymacji służbowej, z tym że sąd lub prokurator musi następnie dokonać zatwierdzenia przeszukania. Przeszukania zamieszkanych pomieszczeń w porze nocnej (od godz. 22 do 6) dokonuje się tylko w wypadkach niecierpiących zwłoki.
Z czynności przeszukania jest sporządzany protokół, do którego osoba, u której dokonano przeszukania, może zamieścić zastrzeżenia. Osoby, których prawa zostały naruszone w związku z przeszukaniem, mogą wnieść zażalenie do sądu.
Tymczasowe aresztowanie
Tymczasowe aresztowanie to najostrzejszy środek zapobiegawczy stosowany zarówno na etapie postępowania przygotowawczego jak i sądowego przez sąd. Stosując tymczasowe aresztowanie sąd oznacza jego termin. Na postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania przysługuje zażalenie.
Tymczasowe aresztowanie stosuje się tylko wtedy, gdy zebrane w sprawie dowody wskazują na wysokie prawdopodobieństwo popełnienia przez oskarżonego (podejrzanego) przestępstwa.
Ten środek zapobiegawczy jest stosowany, gdy zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się oskarżonego (zwłaszcza, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on stałego miejsca pobytu w kraju) oraz gdy zachodzi obawa, że oskarżony będzie nakłaniał świadków i innych oskarżonych do fałszywych zeznań lub wyjaśnień lub w inny bezprawny sposób będzie utrudniał postępowanie. Tymczasowe aresztowanie jest stosowane przez sąd także w sytuacji, gdy oskarżonemu zarzucono przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sąd pierwszej instancji skazał oskarżonego na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata. Wyjątkowo tymczasowe aresztowanie może nastąpić w celu zapobieżenia popełnieniu przez oskarżonego nowego przestępstwa, gdy zarzucono mu popełnienie zbrodni lub umyślnego występku.
Oskarżony (podejrzany) ma prawo składać w każdym czasie wnioski o uchylenie tymczasowego aresztowania lub jego zmianę na środek zapobiegawczy łagodniejszego rodzaju. Dla osoby tymczasowo aresztowanej każdy (członek rodziny lub nawet przycjaciel lub znajomy) może ustanowić obrońcę (tzw. tymczasowe upoważnienie do obrony). Po czym obrońca z tymczasowym upoważnieniem do obrony odwiedza tymczasowo aresztowanego i uzyskuje od niego na piśmie właściwe upoważnienie do obrony.
Tymczasowe aresztowanie stosowane jest prawie zawsze w sprawach o zabójstwo, handel narkotykami, rozbój, łapownictwo.

Tytuł egzekucyjny

Składnik tytułu wykonawczego, są nim: 1) orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem, 2) orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, 3) inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają w drodze egzekucji sądowej, 4) akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo w akcie określonych, albo też wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy w akcie wskazano termin wykonania obowiązku lub zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie, 5) akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy w akcie wskazano zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności, 6) akt notarialny, określony w pkt. 4 lub 5, w którym niebędąca dłużnikiem osobistym osoba, której rzecz, wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką lub zastawem, poddała się egzekucji z obciążonego przedmiotu w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej zabezpieczonemu wierzycielowi.

Tytuł wykonawczy

Akt prawny na podstawie którego może być prowadzona egzekucja sądowa, stanowi podstawę egzekucji sądowej. Wyróżnia się zwykłe tytuły wykonawcze – wydane przez Sąd w postępowaniu sądowym cywilnym lub karnym oraz szczególne tytuły wykonawcze np. bankowe tytuły wykonawcze, administracyjne tytuły wykonawcze. Co do zasady wierzycielowi wydaje się tylko jeden tytuł wykonawczy. W razie potrzeby prowadzenia egzekucji na rzecz wielu osób lub przeciwko kilku osobom albo z kilku części majątku tego samego dłużnika Sąd może wydać dalsze tytuły wykonawcze.

Zasiedzenie

Sposób nabycia własności rzeczy ruchomych lub nieruchomości na skutek długotrwałego posiadania samoistnego. Nabycie własności przez zasiedzenie jest nabyciem pierwotnym i następuje z mocy samego prawa z upływem okresu zasiedzenia. Przesłanki nabycia rzeczy ruchomej przez zasiedzenie to: 1) nieprzerwane posiadanie samoistne rzeczy ruchomej 2) dobra wiara posiadacza samoistnego 3) upływ 3 lat. Natomiast nabycie nieruchomości przez zasiedzenie następuje po upływie okresu 20 lat samoistnego posiadania nieruchomości w dobrej wierze, bądź też po upływie 30 lat jeżeli uzyskanie posiadania nastąpiło w złej wierze.
Zatrzymanie
Zatrzymanie to środek przymusu, który może zastosować policja, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że określona osoba popełniła przestępstwo i zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby, zatarcia śladów przestępstwa lub nie można ustalić tożsamości tej osoby.
Zatrzymany musi zostać poinformowany o przyczynach zatrzymania i przysługujących mu prawach, w tym o prawie do skorzystania z pomocy adwokata. Policja ma obowiązek wysłuchać osobę zatrzymaną. Osoba zatrzymana ma prawo złożyć do sądu rejonowego zażalenie na zatrzymanie.
Jeżeli w ciągu 48 godzin prokurator nie wystąpi do sądu z wnioskiem o zastosowanie wobec osoby zatrzymanej tymczasowego aresztowania, zatrzymanego należy natychmiast zwolnić. W przypadku, gdy prokurator skieruje taki wniosek do sądu, sąd ma 24 godziny na wydanie postanowienia o zastosowaniu lub odmowie zastosowania tymczasowego aresztowania. Osobę zatrzymaną należy również zwolnić na żądanie prokuratora lub sądu.
Środkiem zapobiegającym stosowaniu zatrzymania (a często wkonsekwencji aresztowania) jest składanie przez obrońców pisma procesowego w którym deklarują w imieniu Klienta stawiennictwa w dacie i godzinie wskazanej przez prokuratora.
Zażalenie
Zażalenie jest środkiem zaskarżenia przysługującym na niektóre postanowienia sądu lub prokuratora. Zażalenie można wnieść przykładowo na następujące postanowienia: o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania przygotowawczego, o zastosowaniu tymczasowego aresztowania lub innego środka zapobiegawczego, odmowie dostępu do akt sprawy, o odmowie przywrócenia terminu, o zabezpieczeniu majątkowym.
Termin na wniesienie zażalenia wynosi 7 dni i zaczyna swój bieg od daty ogłoszenia postanowienia lub jego doręczenia.